Endokrynologia kotów

To jedyny w swoim rodzaju praktyczny podręcznik dotyczący endokrynologii kotów, stworzony przy współpracy kilkudziesięciu specjalistów z całego świata, ekspertów w swojej dziedzinie, będący niezwykle cennym narzędziem dla lekarzy i studentów weterynarii, którzy chcą pogłębić swoją wiedzę na temat:

• patofizjologii,
• objawów klinicznych,
• diagnostyki,
• leczenia,
• rokowania chorób endokrynologicznych, zarówno tych występujących najczęściej, jak i tych stwierdzanych rzadko.

Ze względu na ogrom pojawiających się informacji odnoszących się do zaburzeń endokrynologicznych u kotów autorzy uznali, że jest to doskonały moment na gruntowne opracowanie tego tematu. Ich wieloletnie doświadczenie doprowadziło do stworzenia niezwykłego podręcznika wzbogaconego czytelnymi rycinami, ramkami, tabelami, algorytmami i filmami (dostępnymi za pomocą kodów QR) ukazującymi przypadki kliniczne.

Do rąk lekarzy, a także studentów weterynarii, trafia książka szczególna. Po raz pierwszy polski czytelnik otrzymuje zgromadzone w jednym podręczniku wszystkie najważniejsze informacje dotyczące chorób endokrynologicznych u kotów. I chociaż wiele informacji wykracza obecnie poza codzienną praktykę (np. diagnostyka i terapia izotopowa), trzeba mieć świadomość, że być może w niedalekiej przyszłości będzie to działanie rutynowe, a my dzięki Endokrynologii kotów będziemy do niego przygotowani.

Spis treści:

CZĘŚĆ 1 – Podwzgórze i przysadka mózgowa 1
ROZDZIAŁ 1. Nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu: akromegalia
(hipersomatotropizm) 3
Stijn J.M. Niessen, DVM, PhD, DECVIM, PGCertVetEd, FHEA, MRCVS
Christopher J. Scudder, BVSc, PhD, DACVIM, MRCVS
Podstawowe informacje i rys historyczny 3
Występowanie i patogeneza 4
Zmiany patologiczne przysadki mózgowej 5
Następstwa zmian patologicznych 7
Objawy kliniczne i rozpoznanie 8
Leczenie 15
Rokowanie 20
ROZDZIAŁ 2. Inne guzy przysadki mózgowej 24
Guy C.M. Grinwis, DVM, PhD
Guzy przysadki mózgowej: hiperplazja, gruczolak czy rak? 24
Częstość występowania i pochodzenie komórkowe guzów przysadki mózgowej 24
Wpływ guzów przysadki na narządy docelowe i bezpośredni wpływ dużych guzów nowotworowych 26
Czynnościowe konsekwencje autonomicznego wytwarzania hormonów 26
ROZDZIAŁ 3. Radioterapia guzów przysadki 30
Alain P. Théon, MS, PhD, Dip ACVR-RO
Wprowadzenie 30
Obraz kliniczny 30
Zaawansowane badania obrazowe 30
Rola radioterapii 31
Metody radioterapii 31
Guzy nieaktywne hormonalnie 36
Guzy przysadki mózgowej wytwarzające hormon wzrostu i akromegalia 39
Guzy przysadki wydzielające ACTH i choroba Cushinga u kotów 44
Działania niepożądane radioterapii 46
ROZDZIAŁ 4. Niedobór hormonu wzrostu i karłowatość przysadkowa 49
Dolores Pérez Alenza, DVM, PhD
Wprowadzenie 49
Etiopatogeneza 49
Objawy kliniczne 49
Diagnostyka różnicowa zaburzeń wzrostu 51
Rozpoznanie 53
Leczenie 55
ROZDZIAŁ 5. Wielomocz, nadmierne pragnienie i moczówka prosta 57
Robert E. Shiel, MVB, PhD, PGDipUTL, DECVIM-CA
Wprowadzenie 57
Zapotrzebowanie na wodę u zdrowych kotów 57
Zdolność zagęszczania moczu u zdrowych kotów 58
Mechanizmy biorące udział w zatrzymywaniu wody w organizmie 58
Przyczyny wielomoczu i nadmiernego pragnienia u kotów 61
Postępowanie diagnostyczne w przypadku wielomoczu i nadmiernego pragnienia 66
Leczenie ośrodkowej moczówki prostej 68
Rokowanie 69
CZĘŚĆ 2 – Tarczyca 71
ROZDZIAŁ 6. Nadczynność tarczycy: podstawy, etiopatogeneza i zmieniająca
się częstość występowania chorób tarczycy u kotów 73
Mark E. Peterson, DVM, DACVIM (SAIM)
Rys historyczny dotyczący chorób tarczycy u kotów 73
Etiopatogeneza nadczynności tarczycy u kotów 74
Epidemiologia nadczynności tarczycy jako powszechnej choroby występującej u starych
lub bardzo starych kotów na całym świecie 82
Dlaczego guzkowe wole u kotów występuje aż tak często 82
Wnioski 84
ROZDZIAŁ 7. Nadczynność tarczycy: objawy kliniczne i wyniki badania fizykalnego 89
Meredith L. Miller, DVM, DACVIM (SAIM)
John F. Randolph, DVM, DACVIM (SAIM)
Mark E. Peterson, DVM, DACVIM (SAIM)
Opis zwierzęcia 89
Objawy kliniczne 89
Badanie fizykalne 94
ROZDZIAŁ 8. Nadczynność tarczycy: diagnostyka laboratoryjna 101
Carmel T. Mooney, MVB, MPhil, PhD, DECVIM-CA
Nieprawidłowości laboratoryjne związane z nadczynnością tarczycy 101
Nieprawidłowości dotyczące hormonów tarczycy u kotów z hipertyreozą 105
Pozostałe testy diagnostyczne 114
Wnioski 114
ROZDZIAŁ 9. Tarczyca a choroby nerek u kotów 116
Tim Williams, MA, VetMB, PhD, FRCPath, Dip. ECVCP, MRCVS
Nadczynność tarczycy i przewlekła choroba nerek (CKD) 116
Wpływ nadczynności tarczycy na wyniki parametrów nerkowych w surowicy 118
Wpływ nadczynności tarczycy na zmiany w badaniu moczu 119
Wpływ nadczynności tarczycy na skurczowe ciśnienie krwi 119
Wpływ leczenia nadczynności tarczycy na funkcjonowanie nerek 121
Wpływ azotemii na sposób leczenia kotów z nadczynnością tarczycy 123
Proponowane strategie leczenia kotów z nadczynnością tarczycy i współwystępującą CKD 124
ROZDZIAŁ 10. Diagnostyka obrazowa tarczycy 129
Michael R. Broome, DVM, MS, DABVP
Mark E. Peterson, DVM, DACVIM (SAIM)
Wprowadzenie 129
Rozwój embrionalny, anatomia radiograficzna i tkanka ektopowa tarczycy 129
Prawidłowa tarczyca 129
Nadczynność tarczycy 133
Ektopowa tkanka tarczycy 137
Rak tarczycy 141
Torbiele tarczycy 146
Niedoczynność tarczycy 150
ROZDZIAŁ 11. Leczenie nadczynności tarczycy: leki przeciwtarczycowe 161
Sylvie Daminet, DACVIM, DECVIM-CA, Msc, PhD
Czynniki, które należy uwzględnić przed rozpoczęciem terapii lekami przeciwtarczycowymi 161
Mechanizm działania leków przeciwtarczycowych 163
Postacie leków przeciwtarczycowych 163
Dawki leków przeciwtarczycowych 165
Działania niepożądane leków przeciwtarczycowych 166
Monitorowanie kota otrzymującego leki przeciwtarczycowe 168
Pozostałe leki mające znaczenie w terapii kotów z nadczynnością tarczycy 169
Skuteczność leczenia i czasy przeżycia u kotów leczonych lekami przeciwtarczycowymi 170
Funkcjonowanie nerek a nadczynność tarczycy 170
Wnioski 172
ROZDZIAŁ 12. Leczenie nadczynności tarczycy: chirurgiczne usunięcie tarczycy
(tyroidektomia) 175
James A. Flanders, DVM, DACVS
Wprowadzenie i podstawowe informacje 175
Budowa anatomiczna tarczycy i otaczających ją struktur tkankowych 175
Postępowanie przedzabiegowe 176
Znieczulenie ogólne 177
Techniki tyroidektomii u kotów 177
Nawroty nadczynności tarczycy po tyroidektomii 190
Chirurgiczne usunięcie gruczolakoraka tarczycy 190
Podsumowanie i wnioski 191
ROZDZIAŁ 13. Leczenie nadczynności tarczycy: radiojod 193
Mark E. Peterson, DVM, DACVIM
Mª del Pilar Xifra, BVSc
Michael R. Broome, DVM, MS, DABVP
Wprowadzenie 193
Zalety i wady leczenia radiojodem kotów chorujących na nadczynność tarczycy 193
Podstawy leczenia radiojodem 193
Wskazania do leczenia radiojodem 194
Wybór i przygotowanie pacjenta do leczenia radiojodem 197
Scyntygrafia tarczycy u kotów z nadczynnością tarczycy przed zastosowaniem leczenia 131I 200
Oszacowanie dawki radiojodu, którą należy podać kotu z hipertyreozą 205
Działania niepożądane lub powikłania związane z leczeniem radiojodem 212
Badanie kontrolne funkcjonowania tarczycy po leczeniu radiojodem 213
Rokowanie po terapii radiojodem 216
ROZDZIAŁ 14. Leczenie nadczynności tarczycy: dieta 220
John P. Loftus, PhD, DVM, DACVIM (SAIM)
Mark E. Peterson, DVM, DACVIM (SAIM)
Ogólna ocena żywieniowa u kota z nadczynnością tarczycy 220
Utrata masy ciała i masy mięśniowej 220
Składniki pokarmowe wymagane w diecie kota chorującego na nadczynność tarczycy 221
Leczenie żywieniowe nadczynności tarczycy u kotów: żywienie karmą ubogojodową 224
ROZDZIAŁ 15. Leczenie nadczynności tarczycy: postacie ciężkie, oporne na terapię
lub nawracające 232
Michael R. Broome, DVM, MS, DABVP
Mark E. Peterson, DVM, DACVIM (SAIM)
Wprowadzenie 232
Etiologia i patogeneza ciężkich, opornych na terapię lub nawracających przypadków
nadczynności tarczycy 232
Zależność między stopniem zaawansowania i czasem trwania nadczynności tarczycy
a nasileniem objawów klinicznych 236
Przyczyny braku skuteczności leczenia 236
Leczenie ciężkich, opornych na terapię przypadków nadczynności tarczycy 241
Podsumowanie 242
ROZDZIAŁ 16. Niedoczynność tarczycy 246
Mark E. Peterson, DVM, DACVIM (SAIM)
Wprowadzenie 246
Przyczyny niedoczynności tarczycy 246
Podtypy kliniczne niedoczynności tarczycy 247
Niedoczynność tarczycy oporna na leczenie 274
CZĘŚĆ 3 – Wapń i gruczoły przytarczyczne 281
ROZDZIAŁ 17. Hiperkalcemia 283
Thomas K. Graves, DVM, PhD, DACVIM
Podstawowe informacje 283
Gospodarka wapniowa 283
Badania laboratoryjne 285
Początkowe badania u kotów z hiperkalcemią 286
Diagnostyka różnicowa hiperkalcemii 288
ROZDZIAŁ 18. Pierwotna niedoczynność przytarczyc i hipokalcemia u kotów 299
Barbara J. Skelly, MA, VetMB, PhD, CertSAM, DACVIM (Small Animal Internal Medicine),
DECVIM-CA (Internal Medicine), MRCVS
Wprowadzenie 299
Rozmieszczenie wapnia w organizmie 299
Regulacja równowagi wapniowej 299
Hipokalcemia u ludzi i psów 304
Niedoczynność przytarczyc u kotów 305
Diagnostyka różnicowa hipokalcemii 309
Testy diagnostyczne 313
CZĘŚĆ 4 – Nadnercza 319
ROZDZIAŁ 19. Zespół Cushinga (hiperkortyzolizm) 321
Sara Galac, DVM, PhD
Dan Rosenberg, DVM, PhD
Wprowadzenie 321
Etiologia 321
Objawy kliniczne 322
Wyniki badań laboratoryjnych 322
Testy hormonalne 325
Diagnostyka obrazowa 328
Leczenie 331
Rokowanie 336
ROZDZIAŁ 20. Pierwotny hiperaldosteronizm (zespół Conna) 339
Hans S. Kooistra, DVM, PhD, Dipl. ECVIM-CA
Wprowadzenie 339
Pierwotny hiperaldosteronizm 343
ROZDZIAŁ 21. Inne guzy kory nadnerczy oraz guz chromochłonny (pheochromocytoma) 350
Carlos Melián, DVM, PhD
Laura Pérez-López, DVM
Wprowadzenie i diagnostyka różnicowa 350
Rozpoznanie guzów nadnerczy u kotów 350
Nadmierne wydzielanie progesteronu 354
Jednoczesne nadmierne wytwarzanie progesteronu i aldosteronu 354
Nadmierne wytwarzanie androgenu lub estradiolu 354
Guz chromochłonny (pheochromocytoma) 355
Nieaktywne hormonalnie guzy nadnerczy 357
ROZDZIAŁ 22. Niedoczynność kory nadnerczy u kotów 360
Ian Ramsey, BVSc, PhD, DSAM, Dipl. ECVIM-CA (Internal Medicine), FHEA, FRCVS
Wprowadzenie 360
Częstość występowania 360
Przyczyny 360
Wiek, rasa i płeć 361
Objawy kliniczne 361
Badania laboratoryjne 362
Diagnostyka obrazowa 364
Badanie elektrokardiograficzne i echokardiograficzne 364
Testy hormonalne 365
Diagnostyka różnicowa 366
Leczenie 367
Rokowanie 370
ROZDZIAŁ 23. Leczenie glikokortykosteroidami 372
Nadja S. Sieber-Ruckstuhl, Prof., Dr. Med. Vet., Dipl. ACVIM, Dipl. ECVIM-CA
Claudia E. Reusch, Prof., Dr. Med. Vet., PhD, Dipl. ECVIM-CA
Fizjologia 372
Farmakologia 372
Zastosowania terapeutyczne 375
Działania niepożądane 378
Schematy odstawiania glikokortykosteroidów 379
CZĘŚĆ 5 – Wewnątrzwydzielnicza część trzustki 383
ROZDZIAŁ 24. Patogeneza i obraz kliniczny niepowikłanej cukrzycy 385
Eric Zini, Prof. Dr. Med. Vet., Dipl. ECVIM-CA
Wprowadzenie 385
Częstość występowania i epidemiologia 385
Czynniki ryzyka 385
Mechanizmy patofizjologiczne 386
Cukrzyca i zapalenie trzustki 389
Objawy kliniczne i wyniki badań laboratoryjnych 390
Analiza przeżycia i czynniki rokownicze 394
ROZDZIAŁ 25. Cukrzycowa kwasica ketonowa i zespół hiperosmolarny 398
Lucy J. Davison, MA, VetMB, PhD, DSAM, Dipl. ECVIM-CA, MRVCS
Wprowadzenie 398
Homeostaza glukozy 398
Obraz kliniczny cukrzycowej kwasicy ketonowej i zespołu hiperosmolarnego 400
Zasady postępowania w przypadku cukrzycowej kwasicy ketonowej i zespołu hiperosmolarnego 403
Płynoterapia i elektrolitoterapia 405
Insulinoterapia 407
Leczenie wspomagające u kotów z cukrzycową kwasicą ketonową i zespołem hiperosmolarnym 410
Rokowanie dla kotów z cukrzycową kwasicą ketonową i zespołem hiperosmolarnym 411
ROZDZIAŁ 26. Zastosowanie insuliny w terapii cukrzycy 413
Federico Fracassi, DVM, PhD, Dipl. ECVIM-CA (Internal Medicine)
Cele leczenia i plan terapeutyczny 413
Insulinoterapia 414
Wybór insuliny 422
Częstość podawania insuliny, dawka początkowa i zmiana rodzaju stosowanej insuliny 422
Przechowywanie, mieszanie i rozcieńczanie insuliny 425
Edukacja właściciela 426
Peny insulinowe 426
ROZDZIAŁ 27. Hormony przewodu pokarmowego i stosowanie leków nieinsulinowych
w terapii cukrzycy u kotów 433
Chen Gilor, DVM, PhD, DACVIM
Wprowadzenie 433
Fizjologia i farmakologia hormonów inkretynowych 434
Metformina 443
Glipizyd 443
Akarboza 444
Antagoniści SGLT-2 444
Wyzwania towarzyszące leczeniu kotów chorujących na cukrzycę i możliwości stosowania
leków nieinsulinowych 445
ROZDZIAŁ 28. Leczenie żywieniowe cukrzycy 449
Linda M. Fleeman, BVSc, PhD, MANZCVS
Charlotte R. Bjørnvad, DVM, PhD, Dipl. ECVCN
Podstawowe informacje 449
Spodziewane efekty zdobycia wiedzy 449
Przypadek 1 Żywienie u kotów, które całkowicie odmawiają jedzenia „diety cukrzycowej”
lub dieta ta im nie smakuje 449
Przypadek 2 Przedawkowanie insuliny u kota z cukrzycą, którego stan właśnie wrócił
do normy po epizodzie „niedocukrzenia” (neuroglikopenii) 453
Przypadek 3 Diety komercyjne jako alternatywa dla specjalistycznych karm leczniczych 454
Przypadek 4 Osiągnięcie redukcji masy ciała u kota z cukrzycą 459
Przypadek 5 Leczenie kota z cukrzycą i chorobą współistniejącą 461
Przypadek 6 Klient wiele informacji na temat cukrzycy kotów czerpie z Internetu 463
ROZDZIAŁ 29. Monitorowanie przebiegu cukrzycy u kotów 469
Claudia E. Reusch, Prof. Dr. Med Vet, Dipl. ECVIM-CA
Elena Salesov, Dr. Med Vet
Objawy kliniczne 469
Monitorowanie stężenia glukozy we krwi 471
Systemy monitorowania stężenia glukozy: ciągły (CGM) i flash 480
Pomiar stężenia glukozy w moczu 485
Stężenie fruktozaminy 486
Hemoglobina glikowana 487
ROZDZIAŁ 30. Remisja cukrzycy 490
Ruth Gostelow, BVetMed(Hons), MVetMed, DipACVIM, DipECVIM-CA, PhD
Definicja remisji cukrzycy 490
Mechanizm fizjologiczny remisji cukrzycy 490
Częstość występowania remisji cukrzycy 494
Czynniki predykcyjne remisji cukrzycy 494
Zwiększanie prawdopodobieństwa osiągnięcia remisji cukrzycy 495
Identyfikacja remisji i postępowanie w fazie remisji cukrzycy u kotów 499
Rokowanie i nawrót cukrzycy 500
Wnioski 501
ROZDZIAŁ 31. Niestabilna cukrzyca 505
Jacquie Rand, BVSc, DVSc, Dipl. ACVIM (Internal Medicine)
Susan Gottlieb, BVSc, MANZCVS
Podstawowe informacje 505
Początkowe cele leczenia i czynniki warunkujące remisję choroby 506
Rodzaje cukrzycy i ich związek z niestabilną postacią cukrzycy 508
Wybór niewłaściwej insuliny 509
Nieprawidłowe dawkowanie 510
Co wybrać w przypadku kota z nowo rozpoznaną cukrzycą – intensywny czy konserwatywny
schemat insulinoterapii 511
Czynniki zależne od właściciela 514
Choroby podstawowe 515
Hiperglikemia z odbicia (efekt Samogyi) 519
Cukrzyca niewyrównana (chwiejna) 520
Monitorowanie pacjenta 520
Pozostałe strategie leczenia 522
Wnioski 524
ROZDZIAŁ 32. Hipoglikemia 528
Johan P. Schoeman, BVSc, MMedVet(Pretoria), PhD(Cantab), DSAM (RCVS-UK),
DECVIM-CA, MRCVS
Wprowadzenie 528
Patofizjologia hipoglikemii 528
Pomiar stężenia glukozy we krwi 529
Diagnostyka różnicowa 530
Choroby lub zespoły chorobowe związane z hipoglikemią u kotów 531
Postępowanie diagnostyczne 534
Leczenie hipoglikemi 537
CZĘŚĆ 6 – Ciśnienie krwi 541
ROZDZIAŁ 33. Nadciśnienie 543
Andy H. Sparkes, BVetMed, PhD, DipECVIM, MANZCVS, MRCVS
Wprowadzenie 543
Pomiar ciśnienia krwi u kotów 543
Definicja nadciśnienia i podjęcie decyzji, kiedy wprowadzić leczenie 549
Konsekwencje nadciśnienia 550
Endokrynologiczne przyczyny nadciśnienia 552
Leczenie nadciśnienia 554
Dodatek 557
Tabele z przelicznikami 558
Skorowidz 561