Rozwój rolnictwa ekologicznego

Wrocław 2013, wydanie 1, format 165 x 235, objętość 126 str., oprawa miękka

W książce przedstawiono analizę rozwoju rolnictwa ekologicznego w kontekście kierunków rozwoju współczesnego rolnictwa i rynku jego producentów. Podstawę analizy stanowią informacje wtórne pochodzące ze statystyk międzynarodowych, krajowych, danych I JHARS-u, wnioski wynikające z literatury przedmiotu oraz badań własnych. Praca dotyczy zasadniczo lat 2004-2010, lecz w wielu częściach, w uzasadnionych przypadkach, następuje odniesienie do lat 90. XX w. Materiał empiryczny opracowano następującymi metodami:
analizy ekonomicznej pionowej, poziomej i porównawczej,
analizy syntetycznej 1° B. Kopcia,
najmniejszych kwadratów do określania trendów.
Praca nawiązuje do interdyscyplinarnego dorobku naukowego z zakresu ekonomii środowiska, ekonomiki rolnictwa, marketingu, ekonomiki gospodarki żywnościowej. Rozważania teoretyczne przeprowadzono, opierając się na rozległej literaturze światowej i dokumentach organizacji międzynarodowych.

Niniejsze opracowanie składa się z sześciu rozdziałów. W pierwszym scharakteryzowano rozwój rolnictwa ekologicznego na świecie z podziałem na kontynenty; za pomocą takich wskaźników jak powierzchnia upraw ekologicznych, liczba producentów ekologicznych, struktura powierzchni ekologicznej (grunty orne, grunty obsiane, uprawy trwałe, trwałe użytki zielone). Przeanalizowano strukturę powierzchni ekologicznej i zachodzące tu zmiany w latach 2004-2010. Rozdział drugi dotyczy ustawodawstwa z zakresu rolnictwa ekologicznego w Unii Europejskiej, a zwłaszcza w Polsce. W trzecim rozdziale omówiono wsparcie rolnictwa ekologicznego. Najważniejszym instrumentem, dzięki któremu dochodzi do zastosowania przez rolników zasad rolnictwa ekologicznego, jest Program Rozwoju Obszarów Wiejskich [PROWj, który w drugiej osi programu rolno-środowiskowego udziela wsparcia producentom ekologicznym.

W Polsce na początku XXI w. zaczęto rozważać i opracowywać dwie strategie programów rolno-środowiskowych: zapewnienie wsparcia wszystkim rolnikom ekologicznym w okresie przestawiania (konwersji) oraz po otrzymaniu certyfikatu, a następnie zapewnienie znacznej różnicy w poziomie wsparcia gospodarstw prowadzonych metodami konwencjonalnymi i ekologicznymi.
 Wysokość płatności w krajach UE jest zróżnicowana w zależności od typów użytkowania gruntów i jest ona uzależniona od kondycji ekonomicznej, branży, kalkulacji kosztów, alokacji i ograniczeń budżetu. W gospodarstwach ekologicznych UE dopłaty do gruntów przyznawane są: gruntom ornym, trwałym użytkom zielonym, plantacjom trwałym i pozostałym (zioła, warzywa).
Wsparcie rolnictwa ekologicznego po 2004 r. w Polsce do chwili obecnej obejmuje dwa okresy programowania. Głównym źródłem finansowania sektora rolnego są środki budżetu europejskiego. Świadczenia w latach 2004-2011 ze środków PROW przyrastały o 135,52 tyś. euro, a wszystkie transfery o 408,19 tyś. euro. Dopłaty bezpośrednie, które obok PROW miały istotne znaczenie, przyrastały średnio o 294,86 tyś. euro. Zróżnicowanie wielkości dopłat do rolnictwa ekologicznego w Polsce jest duże i uzależnione od struktury ekologicznego użytkowania gruntów oraz powierzchni ekologicznej.
W piątym rozdziale omówiono znaczenie uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych w sferze rolnictwa ekologicznego, zalety produktu finalnego, wymogi stawiane producentom odnośnie do certyfikacji, oznakowania produktów, rynek i kanały dystrybucji oraz procedury kontroli. W tym rozdziale przedstawiono rozmiary produkcji ekologicznej na świecie, w UE i Polsce w latach 2000-2010. Z zebranych danych wynika, że ś wiatowa liczba producentów w analizowanym okresie wzrosła ponad pięciokrotnie. Największa liczba producentów ekologicznych znajduje się w Afryce, Azji, Ameryce Łacińskiej i Europie, a krajami o największej liczbie producentów ekologicznych w 2010 r. były Indie, Uganda, Meksyk, Etiopia, Tanzania, Peru, Włochy i Hiszpania.

W szóstym rozdziale przeprowadzono analizę kierunków produkcji ekologicznej w Polsce. Kierunek produkcji jest elementem systemu gospodarczego, który określa wzajemne proporcje pomiędzy działem produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz pozwala na określenie równowagi w organizacji gospodarstwa. Równowagę tę można określić w procesach produkcyjnych, w organizacji sił wytwórczych oraz między systemem gospodarczym a warunkami produkcji". Zasady rolnictwa ekologicznego to: przystosowanie obsady zwierząt do powierzchni UR, dobór gatunków i odmian roślin oraz zwierząt do warunków stanowiska, stosowanie materiału organicznego takiego jak obornik lub odpady organiczne, uwzględniając przy tym mierniki systemu gospodarczego. Gospodarstwa ekologiczne w Polsce nastawione są na produkcję roślinną z kierunkiem produkcji pastewnym. Z kierunkiem tym ściśle powiązane są chów i hodowla przeżuwaczy. W gospodarstwach ekologicznych obsada inwentarza żywego jest niska i zauważyć można niedostosowanie kierunków produkcji zwierzęcej i roślinnej, co w konsekwencji powoduje brak równowagi w zapewnianiu żyzności gleby.